چوک تفنگهای ساچمه زنی

 

 روش تعيين چوك تفنگ هاي ساچمه زني

---

 

ابتدا دو دايره متحدالمركز به شعاع 40 و 30 سانتي متر رسم كنيد . دايره خارجي را ستون 1 و دايره داخلي را ستون 2 نامگذاري كنيد . سپس هر دايره را مانند تصوير بالا به هشت قمست مساوي تقسيم و نامگذاري نمائيد دايره را در مسافت 38 متري طوري نصب نمائيد كه مركز دايره آن نسبت به تير انداز شيبي حدود 15 الي 20 درجه ايجاد كند و در مركز دايره قسمت سياهي ايجاد كنيد تا مركز آن در فاصله 38 متري جهت هدف گرفتن داراي وضوح با شد سپس از يك نوع فشنك كه از لحاظ نوع باروت و نوع ساچمه شارژ شده و حتي گلداني (ود) و پوكه يكسان باشند استفاده كنيد . توصيه مي شود از نوع ساچمه نمره 6 و حتي الامكان از فشنگ كارخانجات معتبر و استاندارد باشد . ضمنا روزي را براي آزمايش انتخاب نمائيد كه هوا معتدل باشد و داراي وزش شديد باد نباشد .

پس از شليك در فاصله ياد شده به سيبلتان تعداد ساچمه هايي كه در هر سمت از 16 قسمت دايره اصابت نموده را شمارش نمائيد و در جدول پائين يادداشت نمائيد بهتر است بوسيله يك ماژيك قرمز نقاط برخورد ساچمه ها را رنگ كنيد تا سيبل براي تست مجدد قابل استفاده باشد بهتر است براي تست چوك هر لوله حداقل دوبار به سيبل شليك نمائيد و شمارش را يادداشت كنيد .

 

 

 

جمع ستون 1 را حساب نمائيد و در صد آن را نسبت به جمع كل ساچمه ها تعيين نمائيد و براي ستون 2 نيز به همين نحو عمل نمائيد . ضمنا فضا هاي خالي بين ساچمه ها را نيز به وسيله دايره روي سيبل مشخص نمائيد (اصطلاحا سوراخ هاي ايجاد شده) اگر تعداد سوراخهاي ايجاد شده بزرگ و زياد بود بهتر است از نمره ساچمه ديگري استفاده شود و آزمايش را مجداد تكرار نمائيد . حالا نتيجه را در جدول ها پياده كنيد .

 

 

 

 

(اعداد به صورت پيش فرض بوده و ربطي به سلاح شما ندارد )

طريقه عملكرد :

مثال :

ابتدا تعداد ساچمه ها را معين كنيد سپس تعداد ساچمه هاي اصابت كرده به دايره وسط را مشخص نمائيد و سپس تعداد ساچمه هاي اصابت كرده به دايره خارجي را مشخص كنيد و تعداد فضاي خاي را محاسبه نمائيد (استاندارد فضاي خالي 40 مي باشد) سپس اگر تعداد كل ساچمه ها را 253 عدد و تعداد كل ساچمه هاي برخورد كرده را 175 عدد بگيريد كه از پيش تعيين شده و استاندارد است . تعداد كل ساچمه هاي خودتان را كه به هدف اصابت كرده را بدست آورده و در 100 ضرب كنيد و بر 175 تقسيم كنيد تا در صد كل ساچمه هاي برخوردي به هدف را براي تفنگ خود بدست آوريد . همان عمل را براي تعداد ساچمه هاي برخوردي به دايره كوچك و بزرگ انجام مي دهيم البته بايد توجه داشت كه تعداد ساچمه ي از پيش فرض شده كه به هدف اصابت كرده ، براي براي دايره كوچك 100 عدد و براي دايره بزرگ 75 عدد است .

مثلا اگر تعداد ساچمه هاي اصابت كرده به هدف در دايره كوچك براي تفنگ شما 103 و در دايره بزرگ 60 باشد با يك نسبت مي توانيد درصد كارآمدي تفنگ خود را در هر دايره بدست آوريد به اين صورت كه ابتدا بايد ميزان ارزش تير تفنگ خود را به اين روش بدست آوريد . اگر 175 عدد ساچمه به دايره اصابت كند يعني يعني ارزش تفنگ 57 است پس اگر 163 عدد اصابت كند ارزش آن ميشود 09/53 . حال بايد تعداد ساچمه هاي برخوردي به هر دايره را به اين عدد (09/53) ضرب و بر 100 تقسيم تا در كارآمدي تفنگ در هر دايره بدست آيد .

يعني براي تفنگي كه در دايره ي وسط 103 ساچمه اصابت كرده مي شود :

 

68/54 = 100 ÷ 09/53 × 103

 

و براي دايره بزرگ

 

85/31 = 100 ÷ 09/53 × 60

 

حال اگر فضاهاي خالي را در تير شليك شده در دايره وسط كه ميزان كار امدي تفنگ را مشخص مي كند يعني 09/53 ضرب كنيم و بر 100 تقسيم كنيم تا درصد فضاهاي خالي بدست آيد .

 

23/21 = 100 ÷ 09/53 × 40

 

(درصد فضاي خالي)

 

و حالا اگر 23/21 ميزان فضاي خالي روي هدف را از 100 كم كنيم ميزان كار آمدي تفنگ در كل هدف بدست مي آيد .

 

77/78 = 23/21 – 100

 

(درصد چوك لوله)

 

اگر تفنگ شما دولول است براي لول ديگر نيز آزمايش را تكرار كنيد .

 

 

Shotgun Cokes

 

                                                                                

 

تهيه و تنظيم : امان اله صيادي                                                

 

برگرفته از : مجله دوستداران طبيعت و گروه اسلحه و شكار در ايران

 

 

 

 

فشنگ ساچمه زنی

اجزا و قطعات فشنگهاي ساچمه زني

---

 

فشنگ هاي ساچمه زني از اجزا و قطعات زير تشكيل گرديده است :

 

 

 

 

1-    پوكه : پوكه جايگاهيست كه در آن عمل انجفار باروت صورت گرفته و باعث رانش ود و در نتيجه ساچمه ها مي شود . پوكه ها از نظر طولي اندازه هاي مختلفي دارند اما اين مبحث منحصر به پوكه ها با طول معمولي و توليد ايران مي باشد . بدنه پوكه در هنگام شليك به جان لوله چسبيده و باعث آبندي شدن و جلوگيري از خروج گاز باروت از ته لوله مي شود . وجود هر گونه عيب و ايرادي در پوكه باعث اختلال در آبندي لوله و فرار گاز باروت و منجر به حادثه مي شود . پايه پوكه وظيفه نگهداري چاشني را دارد و قسمت برنجي آن داراي زه است كه باعث مي شود فشنگ در محل معين خود در جان لوله توقف كرده و همچنين براي كشيدن فشنگ از جان لوله و بيرون آوردن آن استفاده مي شود . درون پوكه در قسمت ته آن يك پايه وجود دارد كه قسمتي از بدنه چاشني را نگه داشته و به قدرت كلي پوكه كمك مي كند از نظر جنس مواد ، پايه بيروني همه پوكه ها از جنس برنز بوده و در جنس بدنه و پايه داخلي با هم تفاوت دارند (به جز پوكه هاي تمام برنزي قديمي) پوكه ها در چند نوع مختلف مقوائي ، پلاستيكي با پايه داخلي مقوا و پلاستيكي موجود هستند . در ته پوكه محل قرار گرفتن چاشني قرار دارد و دور پايه آن با استوانه برنجي پوشيده شده است .

 

2-    باروت : همانطور كه گفته شد باروت انرژي لازم جهت به پيش بردن ساچمه را تامين مي كند باروت هاي مدرن بدون دود به گونه اي ساخته شده اند كه اكسيژن لازم جهت سوختن را در خود ذخيره دارند به همين دليل در هنگام شليك نيازي به اكسيژن هوا نداشته و به خوبي مي سوزند در حقيقت باروت در لوله انفجار توليد مي كند و اين انفجار آنچنان نيرويي دارد كه قادر است سرعت ساچمه را از سرعت صوت بالاتر برده و هنگام برخورد به هدف انرژي بسيار زيادي را در يك لحظه بسيار كوتاه به هدف وارد نمايد . انرژي وارده به جسم مورد نظر بسيار زياد است و مقدار آن به دو چيز بستگي دارد نخست جسم ساچمه يا مرمي و دوم سرعت آن . باروتها از نظر شكل ظاهري و اندازه دانه ها با يكديگر متفاوت هستند . همانطور كه استفاده بيش از حد باروت خطرناك و ممنوع مي باشد استفاده كمتر از حد معمول نيز به دو دليل مطلوب نمي باشد اول اينكه ممكن است قدرت كافي براي خروج ساچمه از لوله را نداشته و در لوله گير كنند و تير انداز متوجه نشود و براي شليك گلوله بعدي بسيار خطرناك است و دوم اينكه براي سوختن باروت بصورت مناسب و كامل ، بسته به نرخ تند سوزي باروت ، مقدار آن بايد در حد معيني باشد به بيان ديگر باروت براي سوختن كامل و به صورت انفجاري به فشار بالائي نياز دارد اين فشار توسط مقدار باروت ، مقاومت ساچمه و بسته شدن سر فشنگ ايجاد مي شود . هر چه نرخ تند سوزي باروت كمتر باشد يعني باروت كند سوز تر باشد براي سوختن انفجاري ، به فشار بيشتري نياز دارد . بهمين دليل است كه براي فشنگهاي مگنوم مي توانيم باروت كند سوز تري بكار ببريم . باروتهاي كند سوز مدت بيشتري گلوله را در لوله شتاب مي دهند به همين دليل در تفنگهاي خان دار مورد استفاده مي باشد .

 

3-    چاشني : هنگامي كه شما ماشه را مي كشيد سوزن با سرعت زياد به چاشني خورده و باعث مي شود مواد داخل چاشني كه نسبت به ضربه ناگهاني حساس هستند منفجر شود و از راه سوراخي كه در قمست جلوي چاشني وجود دارد وارد محفظه پوكه و قسمت نگهداري باروت شده و باعث انفجار باروت شود . جاشنيها در اندازه هاي مختلف و مدلهاي مختلف وجود دارند ، مطمئن شويد كه چاشني مورد استفاده با پوكه شما همخواني دارد . چاشني فشنگ ساچمه زني در حقيقت چيزي بيش از يك چاشنيست زيرا اين چاشنيها داراي يك بدنه مسي است كه چاشني اصلي درون آن قرار گرفته و سندان اصلي چاشني درون بدنه اصلي آن قرار دارد در بعضي از چاشنيها ي ايراني كه دو عدد سوراخ براي خروج مواد آتش زا دارند سندان جزيي از بدنه و در بعضي كه يك سوراخ دارند سندان بصورت جداگانه درون بدنه قرار گرفته است .

 

4-    ود : يك قطعه پلاستيكي است كه طول آن حدودا به اندازه دو بند انگشت و قطر آن متناسب با اندازه داخلي لوله تفنگ است جنس ود از پلاستيك بوده و وظيفه اصلي آن آبندي كردن لوله و جلوگيري از خروج گاز باروت است . ود همچنين از پخش شدن زود هنگام ساچمه ها جلوگيري ميكند وظيفه ديگر آن جلوگيري از برخورد مستقيم ساچمه ها با لوله بعد از شليك و آسيب رسيدن به لوله است . در ايران ودها با كيفيتهاي مختلفي وجود دارد كه بهترين نوع آن ود نيكا مي باشد .

 

5-    ساچمه : جسم پرتاب شونده يا گلوله قسمتي از فشنگ است كه انرژي حاصل از انفجار باروت را كه به انرژي حركتي تبديل شده با توجه به جرم و وزن جسم پرتاب شونده به هدف منتقل كرده و باعث آسيب رسيدن به هدف مي شود در تفنگهاي ساچمه زني از چند نوع ساچمه استفاده مي شود : ساچمه ريز ، درشت و تك گلوله . ساچمه ها  قطعات كروي شكلي هستند از جنس سرب يا آلياژ سرب ، براي شكار پرندگان كوچك از ساچمه هاي ريزتر يعني نمره 5،6،7 و براي شكار پرندگان بزگتر از ساچمه هاي بزرگتر مثلا نمره 1،2،3 استفاده مي شود همچنين ساچمه هاي بزرگي كه در 3 اندازه (يابيشتر) هستند كه در هر فشنگ 6 يا 9 يا 12 عدد از آنها استفاده مي شود اين ساچمه ها به چهار پاره معروفند و براي شكار حيوانات كوچك يا پرندگان بزرگ بكار مي روند نوع ديگري ساچمه نيز وجود دارد كه بسيار بزرگ بوده وتقريبا  به اندازه قطر داخلي لوله مي باشد و تنها يك عدد از آن داخل پوكه قرار مي گيرد . نوع ديگري از مرمي هم وجود دارد كه به تك گلوله معروف است و در داخل پوكه قرار گرفته و داراي برد بيشتري مي باشد . تك ساچمه و تك گلوله براي شكار حيوانات خطرناك از فاصله نزديك استفاده مي شود .

 

6-    ديسك مقوائي : قسمت ديگري هم وجود دارد كه بسته به نوع كار هنگام بستن سر فشنگ استفاده مي شود و آن ديسكي است كه جنس آن ممكن است از مقواي فشرده شده يا پلاستيك باشد. سر فشنگ به دو طريقه بسته مي شود و در صورت داشتن وسيله لازم مي توانيم از هر كدام از اين دو روش استفاده كنيم . 1- بستن به صورت چرخي 2- بستن به صورت بقچه اي (ستاره اي) ، در بستن به صورت بقچه اي نيازي به ديسك مقوايي نمي باشد .

 

 

               تهيه و تنظيم  : امان اله صيادي                                   بر گرفته از : گروه اسلحه و شكار در ايران